Chronische ontsteking van vaatwand door lipoproteïne (a) Onderliggend mechanisme eindelijk opgehelderd

Een vetachtige stof - lipoproteïne(a) – verhoogt de kans op slagaderverkalking, maar tot dusver was niet bekend hoe dat proces in verloopt. Onderzoekers van het AMC en het Radboudumc hebben nu aangetoond dat deze stof het aangeboren immuunsysteem prikkelt. Daardoor ontstaat een chronische ontsteking van de vaatwand die tot slagaderverkalking leidt.

Hart- en vaatziekten zoals hartinfarcten en herseninfarcten worden veroorzaakt door atherosclerose, ook wel slagaderverkalking genoemd. Bekende risicofactoren voor het ontstaan van atherosclerose zijn roken, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en suikerziekte. Er zijn ook minder bekende risicofactoren, zoals het lipoproteïne (a): een vetdeeltje met bepaalde eiwitten. In bloed verhoogt dit lipoproteïne (Lp(a)) de kans op atherosclerose aanzienlijk. Hoe dat precies gebeurt, was tot nog toe niet precies bekend.

Meer ontstekingsstoffen

In samenwerking met collega’s van het AMC hebben onderzoekers van de afdeling Interne Geneeskunde van het Radboudumc nu aangetoond dat Lp(a) leidt tot een chronische activatie van het aangeboren afweersysteem. Die activatie leidt dan weer tot een chronische ontsteking van de bloedvatwand, waardoor atherosclerose ontstaat.

In het Nijmeegse deel van het onderzoek werden witte bloedcellen (monocyten) 24 uur lang blootgesteld aan Lp(a) dat afkomstig was van patiënten. Zes dagen later werd gemeten hoeveel ontstekingsstoffen, die een rol spelen bij het ontstaan van atherosclerose, de witte bloedcellen aanmaken. Witte bloedcellen die kort waren blootgesteld aan Lp(a) maakten veel meer ontstekingsstoffen, dan de cellen die daar niet aan waren blootgesteld.

Getrainde immuniteit

Hoogleraar Vasculaire geneeskunde Niels Riksen: “Deze observatie past goed in de recente ontdekking van onder meer Spinozawinnaar Mihai Netea, dat ook witte bloedcellen van het aangeboren immuunsysteem een soort ‘geheugen’ kunnen opbouwen. Dit wordt ook wel ‘trained immunity’ - getrainde immuniteit - genoemd.”

Vervolgens werden de witte bloedcellen van patiënten met een verhoogd Lp(a) onderzocht. Ook deze cellen maken meer ontstekingsstoffen, en hechten sneller aan de binnenkant van de bloedvaten. Experimenten in het AMC lieten vervolgens zien dat witte bloedcellen daardoor eerder vastplakken aan de bloedvatwand.

Ontsteking grote bloedvaten

Siroon Bekkering, onderzoeker in het Radboudumc, legt uit: “Daarvoor werden in het AMC de witte bloedcellen van patiënten geïsoleerd, gelabeld met een radioactieve stof en daarna weer teruggespoten in de bloedbaan. Met een SPECT-CT scan werd aangetoond dat de witte bloedcellen in patiënten met een verhoogd Lp(a) sneller hechtten aan de wand van de grote slagaders. Tenslotte werd ook nog een FDG-PET scan gemaakt van deze patiënten, waarmee ontstekingen in de vaatwand zijn aan te tonen. Die toonden aan dat patiënten met een hoog Lp(a) inderdaad een verhoogde ontsteking van de grote bloedvaten hadden.”

Deze bevindingen, gepubliceerd in Circulation, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe medicijnen om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen in patiënten met een verhoogd Lp(a).

__

Publicatie in Circulation: Oxidized phospholipids on lipoprotein(a) elicit arterial wall inflammation and an inflammatory monocyte response in humans - Van der Valk FM, Bekkering S, Kroon J, Yeang C, van den Bossche J, van Buul JD, Ravandi A, Nederveen AJ, Verberne HJ, Scipione C, Nieuwdorp M, Joosten LAB, Netea MG, Koschinsky ML, Witztum JL, Tsimikas S, Riksen NP, Stroes ESG, 10 augustus 2016

http://circ.ahajournals.org/content/early/2016/08/04/CIRCULATIONAHA.116.020838

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen